Verzamelnotitie - ter kennisname 16 april 2025
Content
Vergadering: Forum Standaardisatie, 16 april 2025
Documentnummer: FS-202504016.01tkn
Rechten: CC0 publieke domeinverklaring
Samenvatting - ter kennisname
2. Staatssecretaris, Tweede Kamer, MIDO, OBDO en Forum Standaardisatie
- Verslagen gremia MIDO
3. Internationaal
- Onderzoek Internationaal
- Multi Stakeholder Platform on ICT Standardisation
- MSP ICT workgroup Research & Innovation
- HLF ‘Education on standardisation’
- Nationale Normalisatie Agenda
- Expertsessie Capaciteitsopbouw
4. Lijsten (voortgang lopende procedures)
- Betere gegevensuitwisseling
- Veiliger internet
- Meer toegang en openbaarheid
5. Adoptie
- Platform Linked Data Nederland Event over standaarden
- Document Freedom Day
- Cloud
- API strategie
- Oproep Forumleden: hulp nodig voor de enquête Monitor Open Standaarden
- Update ronde langs de provincies met Anton Grootendorst
- 2de bijeenkomst beheerders open standaarden & BOMOS
- Save the dates
6. Voortgang en communicatie
- Kennislunch Leer en Ontwikkelcampus (LOC)
- Mogelijke onderwerpen en presentaties voor volgende overleggen
- Overzicht columns en podcasts Larissa Zegveld in iBestuur
Ter kennisname
2. Staatssecretaris, Tweede Kamer, MIDO, OBDO en Forum Standaardisatie
A. Verslagen gremia MIDO
Overheden en private dienstverleners met een publieke taak werken sinds 2022 in het Meerjarenprogramma Infrastructuur Digitale Overheid (MIDO) als 1 overheid samen om de Generieke Digitale Infrastructuur (GDI) te beheren. Alle vergaderstukken en documenten over de Generieke Digitale Infrastructuur (GDI) worden nu openbaar gepubliceerd op de pDGI-deelsite op Pleio. Het gaat om o.a. om de verslagen van de Programmaraad GDI (pGDI), van de programmeringstafels Toegang, Interactie, Infrastructuur en Gegevensuitwisseling, en van de Architectuurraad.
3. Internationaal
A. Onderzoek Internationaal
De resultaten van het onderzoek worden gedeeld met de forumleden op 16 april 2025. Het betreft hier het onderzoek naar de Nederlandse participatie in internationale standaardisatie organisaties. Het onderzoek richt zich op Nederlandse vertegenwoordiging in de 11 Europese en mondiale standaardisatieorganisaties (CEN, CENELEC, ETSI, ISO, IEC, ITU, 3GPP, IETF, IEEE, W3C en OASIS). Naast publieke partijen worden ook private partijen geïnterviewd. Ook het soort en het niveau van participatie wordt in kaart gebracht. De forumvergadering biedt forumleden de gelegenheid voor discussie: hoe kan de Nederlandse participatie standaardisatieorganisaties vergroot worden? Vervolgens wordt het rapport via de website van Forum Standaardisatie digitoegankelijk beschikbaar gesteld.
B. Multi Stakeholder Platform on ICT Standardisation
Op 20 februari 2025 vond de 42ste Multi Stake Holder Platform on ICT Standardisation (MSP) plaats. Het MSP adviseert de commissie diensten voor het Annual Union Work Programme (AUWP) en de prioriteiten doorgeeft aan de Europese Commissie. Bureau Forum Standaardisatie (BFS) vertegenwoordigde Nederland als lidstaat fysiek in Brussel.
Er komen diverse updates aan de orde van Digital Product Passport (DPP), CRA-implementatie en standaardisatie, Copyright Infrastructure Task Force (CITF), Standaarden ter ondersteuning van Data Act Art. 35, Softwarestandaardisatie in Europa, inclusief Open Source Software (OSS), Taskforce Research & Innovation (TFR&I), Internationale samenwerkingen en Identificatie van ICT technische specificaties. Actiepunten zijn bij diverse forumleden individueel onder de aandacht gebracht.
Het MSP publiceerde eind maart het Rolling Plan on ICT Standardisation 2025. Deze is gedeeld met de achterban met de oproep een bijdrage te leveren voor het Rolling Plan van 2026. Voor de nieuwe redactiecyclus haalt BFS na de zomer ook weer input op vanuit de overheid.
De volgende bijeenkomst van het MSP staat gepland voor 22 mei met op de agenda twee onderwerpen vanuit Nederland: Human Rights en Open Source Software.
In de besloten sessie alleen toegankelijk voor lidstaten op 19 februari 2025, lag de nadruk op hoe we het aantal EU-experts in digitale standaardisatie kunnen verhogen. Daarnaast heeft het bureau Forum Standaardisatie een aangepaste presentatie gegeven over ‘How to procure Internet, websites and IoT secure and sustainable’.Een eerdere versie van deze presentatie heeft BFS gegeven op Internet Governance Forum 2024 in Riyadh.
C. MSP ICT workgroup Research & Innovation
Vanuit het lidmaatschap van het Multistakeholder Platform ICT van het Directorate-General for Communications Networks, Content and Technology (DG CONNECT) neemt Forum Standaardisatie deel aan de Taskforce Research & Innovation met in het bijzonder aandacht voor de Madame Sklodowski Curie Actions (MCSA). De acties zijn gericht op onderzoekers (fellowships), postdocs en personeelsuitwisselingen vanuit universiteiten, onderzoeksinstituten of andere organisaties, met als doel met budget standaardisatiekennis beschikbaar te stellen voor startups. Er wordt onder leden opgehaald hoe standaardisatiekennis het beste geïntegreerd kan worden in deze acties. Een pilot met projecten die gerelateerd zijn aan Quantum Technologies fungeert als test. De aanpak met inzet van onderzoekers en wetenschappers van i-Partnerschap van ministerie van Binnenlandse Zaken (BZK) wordt ingezet in een dergelijke pilot met medewerking van DG CONNECT, MCSA en andere lidstaten als Ierland. De verwachting is dit in Q2 te starten.
D. HLF ‘Education on standardisation’
Het High Level Forum on European Standardisation (HLF) is een expertgroep van de Europese Commissie. Het werd in januari 2023 opgericht op verzoek van de EU-strategie voor normalisatie. Met de nieuwe commissaris Stéphane Séjourné waait er een andere wind waarin standaardisatie wel een rol speelt maar met accent op defensie en ‘financial sustainability’ in investeringen. Het High Level Forum benoemde strategische gebieden waaronder de ‘Workstream Education on standardisation’. Forumlid Rudi Bekkers, actief als voorzitter van het HLF, heeft het pan-Europees certificaat voor studenten op de actielijst van de commissie weten te plaatsen. Een speciale Taskforce moet zich buigen over probleemhouder, budget en inhoud. ‘In company trainingen’ met toegankelijk video's om standaardisatie bij beginnende studenten op de kaart te brengen, worden gedeeld met alle universiteiten in Europa. Daarnaast worden een aantal evenementen georganiseerd, waaronder het jaarlijkse DIN-event over ‘Education about Standardization’ in Berlijn 1 en 2 Oktober 2025.
E. Nationale Normalisatie Agenda
Het ministerie van Economische Zaken (EZ) laat weten dat de Europese Commissie in maart het Annual Union Working Programm (AUWP) 2025 heeft gepubliceerd. Dit programma stelt zes prioriteiten en 78 acties vast om de industriële veerkracht te versterken, de digitale en groene transities te bevorderen, EU-ruimte-infrastructuur te ondersteunen en de interne markt te versterken. Het werkprogramma is specifiek opgesteld ter ondersteuning van EU-beleid en wetgeving, met als doel bij te dragen aan een groene, digitale en veerkrachtige interne markt, evenals aan de internationale doelstellingen van de EU.
Belangrijke punten uit het AUWP 2025 zijn:
- Biomaterialen, bio gebaseerde en houtproducten;
- Kritieke grondstoffen voor batterijen van elektrische voertuigen;
- Kwalificatie van materialen voor kleine modulaire reactoren;
- EU Trusted Data Framework;
- Europese Digitale Identiteitsportemonnee;
- Standaarden die de ontwikkeling van kwantumtechnologie stimuleren en de implementatie van post-kwantumcryptografieprotocollen ondersteunen.
Vanuit Nederland (incl. NEN en Kennisinstellingen) zijn voor 2026 geen nieuwe onderwerpen voor het Annual Union working programme for standardisation naar voren gekomen. Voor de volgende vergadering op 14 mei 2025 wordt eind april de uitvraag op basis van de agenda door EZ verstuurd naar alle departementen.
Wet open overheid (Woo)
Meerdere departementen hebben afgelopen week Woo-verzoeken ontvangen inzake openbaarmaking van Europees geharmoniseerde NEN normen. De Woo-verzoekers zijn studenten van de Clinic Law Incubator, een projectgroup onder leiding van Dhr. Carl Malamud. Dhr. Malamud is de initiatiefnemer achter de rechtszaak tegen de Europese Commissie door de NGO’s Right to Know en Publicresource.org. Als gevolg van de uitspraak in de zgn. Malamud Case, moet de Europese Commissie (EC) op verzoek geharmoniseerde normen beschikbaar maken. Stakeholders, vooral zij die internationaal zakendoen, voorzien een meer systemisch gevaar. Europa heeft door de Vienna- en Frankfurt Agreement toegang tot die kennis op mondiaal niveau en neemt deze kennis over. Vanwege het verlies van intellectueel property kan door de werking van de uitspraak in de Malamud Case nu de mogelijk zeer onwenselijke situatie ontstaan dat ISO/IEC bij nieuwe of herziening van normen niet meer onder deze agreements wil samenwerken met CEN/CENELEC.
De Woo is niet bedoeld om reeds openbaar toegankelijke informatie opnieuw openbaar te maken, met de onderbouwing dat NEN-normen tegen betaling voor iedereen beschikbaar zijn en gratis kunnen worden ingezien bij het Nederlands normalisatieinstituut NEN. Het verzoek zal dan ook door EZ afgewezen worden.
Als stelselverantwoordelijk ministerie coördineert EZ het besluit op het Woo-verzoek met de Woo-units van de departementen. Vanuit ieder ministerie zullen soortgelijke besluiten worden genomen.
Evaluatie Normalisatieverordening 2026
Tot slot tijdens het High Level Forum (HLF) bijeenkomst kondigt voorzitter Eurocommissaris Stéphane Séjourné de herziening van de normalisatieverordening in 2026 aan als horizontale key enabler van de ‘competitive compass’. De publicatie van het onderzoeksrapport verwacht men in mei 2025, de lancering ‘impact assessment’ en ‘call for evidence’ in juni en publieke consultatie in Q3 van 2025.
F. Expertsessie Capaciteitsopbouw
Ook dit jaar organiseert het bureau Forum Standaardisatie sessies met als doel experts op standaardisatie gebied te generen via verschillende wegen. In deze vijfde sessie op 18 maart 2025 wisselden deelnemers hun successen en ervaringen uit over de ‘Interoperable Europe Roadshow’, MSP ICT Standardisation, Verkenning Cloud en het Digital Product Passports (DPP). Voor de Nationale Technische Afspraak (NTA) voor praktisch toepasbare maatregelen over algoritmes, haalde Ministerie van Justitie & Veiligheid (J&V) feedback op. Het doel van de NTA is om een ‘Algoprudentie’ (objectief toetsen van de profileringsalgoritmes) te ontwikkelen die opgenomen wordt in het fundamenteel recht. Gekoppeld aan het thema ‘Human Rights’, presenteert J&V de NTA in Europa op het MSP on ICT Standardisation op 22 mei 2025.
In de Nederlandse Digitalisering Strategie (NDS) is een grote rol voor (open) standaarden opgenomen. Forum Standaardisatie ziet graag dat het onderwerp Vakmanschap gekoppeld wordt aan deze expertsessies. De vraag is hoe we gezamenlijk in de NDS of de uitwerking ervan, dit onderwerp nog concreter kunnen maken, met zaken als:
- Een overzicht van herbruikbare communicatiemiddelen waaronder videomateriaal;
- Een uitgebreid netwerk binnen standaardisatie met een lijst van contactpersonen;
- Uitwisseling van herbruikbare informatie;
- Interdepartementale aandacht voor het Rolling Plan on ICT Standardisation 2025 en Nationale Normalisatie Agenda en daarmee het Annual Union Working Programm 2025 (AUWP).
4. Lijsten (voortgang lopende procedures)
A. Betere gegevensuitwisseling
Nieuwe versie NLGov REST API Design Rules
Forum Standaardisatie toetst of de nieuwe versie van NLGov REST API Design Rules, versie 2.0, geschikt is voor opname op de ‘Pas toe of leg uit’-lijst, waarvan versie 1.0 thans op deze lijst staat. De standaard REST-API Design Rules geeft een verzameling basisregels voor structuur en naamgeving waarmee de overheid op een uniforme en eenduidige manier REST-API's aanbiedt. Dit maakt het voor ontwikkelaars gemakkelijker om betrouwbare applicaties met te ontwikkelen met API's van de overheid. NLGov REST API Design Rules is het Nederlandse profiel op deze standaard en is in beheer bij Logius.
Na het opstellen van het expertadvies en het plaatsvinden van de internetconsultatie volgt naar verwachting agendering van het Forumadvies in een vergadering van het Forum Standaardisatie in de tweede helft van 2025.
TOOI
Forum Standaardisatie toetst of de standaard Thesauri en Ontologieën voor Overheidsinformatie (TOOI), versie 1.3.4, geschikt is voor opname op de ‘Pas toe of leg uit’-lijst. TOOI 1.3.4 is een kennismodel voor het definiëren van een gemeenschappelijke taal waarmee data en metadata uitgedrukt kunnen worden. Hierdoor wordt overheidsinformatie beter vindbaar, toegankelijk, interoperabel en herbruikbaar.
TOOI en de standaard MDTO zijn parallel aangemeld bij het Forum op verzoek van Bureau Forum Standaardisatie (BFS) om mogelijke overlap van MDTO en TOOI in het functioneel toepassingsgebied zo vroeg mogelijk gedurende de vervolgprocedure inzichtelijk te hebben.
Na het opstellen van het expertadvies en het plaatsvinden van de internetconsultatie volgt naar verwachting agendering van het Forumadvies in een vergadering van het Forum Standaardisatie in het najaar van 2025.
MDTO
Forum Standaardisatie toetst of de standaard Metagegevens voor duurzaam toegankelijke overheidsinformatie (MDTO) geschikt is voor opname op de ‘Pas toe of leg uit’-lijst. MDTO is een standaard voor het vastleggen en uitwisselen van eenduidige metagegevens. Hierdoor wordt het mogelijk overheidsinformatie duurzaam toegankelijk te houden.
MDTO en de standaard TOOI zijn parallel aangemeld bij het Forum op verzoek van Bureau Forum Standaardisatie (BFS) om mogelijke overlap van MDTO en TOOI in het functioneel toepassingsgebied zo vroeg mogelijk gedurende de vervolgprocedure inzichtelijk te hebben.
De expertsessie heeft plaatsgevonden op maandag 17 maart 2025. Na het opstellen van het expertadvies en het plaatsvinden van de internetconsultatie volgt naar verwachting agendering van het Forumadvies in een vergadering van het Forum Standaardisatie in het najaar van 2025.
Digikoppeling
De Programmeringsraad GDI heeft op 12 december 2024 ingestemd met het voorstel van Logius, VNG en RINIS om de Federated Service Connectivity-standaard (FSC) per 30 januari 2025 op te nemen in het Digikoppeling REST-API profiel. Insteek was en is om deze te verplichten via de ‘Pas toe of leg uit’-status van het Forum Standaardisatie. Beheerder Logius kent voor de ‘Pas toe of leg uit’-standaard Digikoppeling het predicaat ‘Uitstekend beheer’.
Dit predicaat kan aan een beheerorganisatie voor een specifieke standaard worden toegekend als een (standaardisatie)organisatie uitstekend scoort op de criteriavragen van het criterium “Open standaardisatieproces”. Het OBDO kan vervolgens besluiten dat voor het opnemen van nieuwe versies van die standaard geen aanvullende toets nodig is. De nieuwe versie moet hetzelfde functioneel toepassingsgebied hebben als de voorgaande versie die op de lijst staat. Logius heeft aangegeven dat de nieuwe versie van Digikoppeling hetzelfde functioneel toepassingsgebied kent als de vorige versie die de status ‘Pas toe of leg uit’ kent.
Het bureau zal een korte controle laten uitvoeren of de procedure voor de versiewijziging goed is verlopen. Met name het feit dat het toevoegen van een standaard aan Digikoppeling (het opnemen van FSC in het REST-API profiel) heeft geleid tot de nieuwe versie van Digikoppeling en dat dit een situatie is die zich niet of zeer beperkt eerder heeft voorgedaan, heeft bij het bureau tot de vraag geleid of deze versiewijziging van Digikoppeling past binnen de uitgangspunten en voorschriften van het predicaat ‘Uitstekend beheer’. Het bureau laat extern onderzoeken en analyseren in hoeverre dit het geval is. Aanvullend worden aanvullende adviezen voor een eventuele vervolgprocedure en duiding van het predicaat op de website van het Forum Standaardisatie gevraagd op te leveren.
B. Veiliger internet
Automatiseren van uitgifte van certificaten ACME
Forum Standaardisatie toetst of Automatic Certificate Management Environment (ACME) (automatiseren van uitgifte van certificaten) geschikt is voor opname op de ‘Pas toe of leg uit’-lijst. Een uitgebreid expertonderzoek is aangewezen om de standaard te toetsen aan de criteria voor opname op de lijst open standaarden. Onderdeel van dit expertonderzoek is om te onderzoeken om de standaard te verplichten aan de overheid (via ‘Pas toe of leg uit’-verplichting) of aan te bevelen aan de overheid.
De expertbijeenkomst heeft plaatsgevonden op vrijdag 15 november. Op basis van het expertadvies vond de internetconsultatie ACME plaats van 19 februari 2025 tot en met 19 maart 2025. Naar verwachting volgt agendering van het Forumadvies in een vergadering van het Forum Standaardisatie in de eerste helft van 2025.
Notificeren over gebeurtenissen NL GOV profile for Cloudevents
Forum Standaardisatie toetst of NL GOV profile for Cloudevents (Cloudevents) (notificeren over gebeurtenissen) geschikt is voor opname op de ‘Pas toe of leg uit’-lijst. Een uitgebreid expertonderzoek is aangewezen om de standaard te toetsen aan de criteria voor opname op de lijst open standaarden. Onderdeel van dit expertonderzoek is om te onderzoeken om de standaard te verplichten aan de overheid (via ‘Pas toe of leg uit’-verplichting) of aan te bevelen aan de overheid. Thans wordt een expertbijeenkomst gepland. Na het opstellen van het expertadvies en het plaatsvinden van de internetconsultatie volgt naar verwachting agendering in een vergadering van het Forum Standaardisatie in het najaar van 2025.
C. Meer toegang en openbaarheid
Eenduidig beschrijven van begrippen NL-SBB
Forum Standaardisatie toetst of de Standaard voor het beschrijven van begrippen (NL-SBB) geschikt is voor opname op de ‘Pas toe of leg uit’-lijst. Daarnaast wordt getoetst of de beheerorganisatie Geonovum in aanmerking komt voor het predicaat ‘uitstekend beheer’.
NL-SBB geeft aan hoe begrippen in een begrippenlijst, taxonomie of thesaurus eenduidig worden beschreven. De standaard draagt zo bij aan betrouwbare overheidsinformatie en betere informatievoorziening doordat NL-SBB helpt om in begrijpelijke taal aan burgers uit te leggen wat begrippen betekenen in de context waarin ze met de overheid te maken hebben. De standaard draagt tevens bij aan een betere samenwerking tussen overheden waardoor het mogelijk wordt om de overheid als één te benaderen en overheden een integrale aanpak en dienstverlening kunnen aanbieden.
De expertbijeenkomst heeft plaatsgevonden op donderdag 17 oktober 2024. De uitkomst van het expertonderzoek is vastgelegd in een expertadvies, dat het bureau ter openbare consultatie van 22 november 2024 tot 20 december 2024 op internetconsultatie.nl heeft gepubliceerd. Uit de reacties op het expertadvies komt naast steun voor het standpunt van de expertgroep ook een tegengeluid naar voren.
Op basis van de inventarisatie van het bureau concludeert de Stuurgroep open standaarden dat een gedragen eenduidig Forumadvies op basis van de standpunten van de experts en de reageerders uit de internetconsultatie nu niet mogelijk is. De volgende stap kan daarom zijn om met een aanvullend onderzoek leden van de expertgroep te vragen met enkele reageerders uit de consultatie in gesprek te gaan over hun conclusies. Het bureau beraadt zich momenteel op de juiste vorm voor dit aanvullend onderzoek.
Naar verwachting volgt agendering van het Forumadvies in een vergadering van het Forum Standaardisatie in het najaar van 2025.
5. Adoptie
A. Platform Linked Data Nederland Event over standaarden
Op woensdag 5 maart 2025 vond het Platform Linked Data Nederland Event plaats in Beeld & Geluid met meer dan 100 deelnemers. Het thema was ‘Knowledge Graphs, Linked Data en Standaarden’. Het Bureau Forum Standaardisatie (BFS) was een van de organisatoren van het inhoudelijk programma. BFS is lid van de stuurgroep van Platform Linked Data Nederland.
BFS organiseerde een sessie over de opkomende praktijk van standaarden in Linked Data, met praktijkcases van Informatiehuis Water (IHW) en Nederlandse Overheid Referentie Architectuur (NORA):
IHW lichtte toe hoe de toepassing van Linked Data, Model Driven Design en API’s de Aquo-standaard (standaard voor watermanagement informatie) toekomstbestendiger en waterdata beter uitwisselbaar maakt, samen met Aquo Linked Data Community.
NORA presenteerde het modelleren van beschrijvingen (registraties) van standaarden als Linked data op basis van Forum Standaardisatie Kennismodel (FSKM). FSKM is een onderdeel van de gezamenlijke ambitie van NORA en BFS voor een generiek Kennismodel Standaarden voor het delen van metadata over standaarden.
B. Document Freedom Day
Op 26 maart vond de jaarlijkse Document Freedom Day plaats. Document Freedom Day is de wereldwijde viering van open documentformaten en open standaarden en vindt elke laatste woensdag van maart plaats. Forum Standaardisatie vroeg aandacht voor Document Freedom Day via een neiuwsbericht op de website en via de sociale media kanalen. Document Freedom Day wijst op de toegevoegde waarde van het gebruik van open documentformaten en open standaarden voor voorkomen van leveranciersafhankelijkheid en bevorderen van digitale autonomie. Zo blijft informatie toegankelijk en uitwisselbaar, zowel nu als op langere termijn.
C. Cloud
Intensivering dossier cloud
De afgelopen negen maanden heeft er een intensiveringsperiode voor dossier cloud plaatsgevonden bij het Bureau Forum Standaardisatie via de inzet van Rijks I-Trainee. De intensivering is een vervolg op het cloudonderzoek van Forum Standaardisatie uit 2024 dat is gepubliceerd. Onderdeel uit deze intensivering is dat er begin 2025 een Sponsorgroep Cloud opgericht. In de Forum Standaardisatie vergadering van 12 februari 2025 is de voortgang op het dossier cloud besproken. Het Bureau Forum Standaardisatie continueert de inzet op cloud na afloop van deze tijdelijke intensiveringsperiode
Uit de intensiveringsperiode van het Bureau Forum Standaardisatie (BFS) op het dossier cloud zijn drie bevindingen gedaan:
- het identificeren van en overzicht onderhouden van open standaarden rondom cloud;
- kennisdeling over standaarden rondom cloud;
- use cases inventariseren van gebruik open standaarden binnen cloud.
Tijdens deze periode zijn er drivers (externe invloeden) geïdentificeerd, waaronder (en niet uitputtend): toename van bewustzijn van digitaal autonomie (vanwege de veranderende geopolitieke verhoudingen), Tweede Kamerstukken (Wolken aan de horizon en Ons digitaal fundament), het rapport ‘Het rijk in de cloud’ (Algemene Rekenkamer), de voorbereidingen voor het opstellen van de Nederlandse Digitaliserings Strategie (NDS), en moties die zijn aangenomen in de Tweede Kamer over migraties van overheids-ICT naar het buitenland. Daarnaast zijn er inzichten opgehaald uit gesprekken met de diverse stakeholders, waaronder inhoudsdeskundigen, VNG (o.a. Haven+), minEZ, MIDO Domeinarchitectuur Infrastructuur, Rathenau Instituut, NEN, SURF, semioverheden, en via de Sponsorgroep Cloud en Forum Standaardisatie. BFS heeft contact gehad met het CIO Rijk over de herijking van het rijkscloudbeleid, maar hier is nog geen voortgang over mede te delen.
Leveranciersmeting
Bureau Forum Standaardisatie is bezig met een meting om de leveranciersafhankelijkheid van de overheid in kaart te brengen met data die openbaar zijn in te zien. Het is van belang om structureel te meten welke leveranciers voor DNS, e-mail en web wordt gebruikt zonder dat naar aanbestedingen te hoeven te kijken. De leveranciersmeting kan het leveranciersafhankelijkheidscomponent van de overheid in kaart brengen van bijvoorbeeld grote leveranciers voor samenwerk- en kantoorsoftware. Deze meting laat de ondergrens zien van het gebruik van leveranciers en kan worden uitgesplitst naar centrale en decentrale overheden.
RADIO cursus cloud
Om de bekendheid van het Forum Standaardisatie en open standaarden in relatie tot de intensivering van dossier cloud te vergroten, heeft het Bureau Forum Standaardisatie kennis geleverd in de RADIO Cursus Cloudgebruik bij de overheid via het aanleveren van content voor het cursusmateriaal. De bijdrage die is gedaan omvat vier hoofdpunten:
- standaardisatie binnen de overheid;
- vijf redenen waarom open standaarden belangrijk zijn;
- het belang van open standaarden bij exit-strategie;
- actualiteit rondom open standaarden en cloud.
Presentatie CIO Platform NL
Op 8 april 2025 heeft Bureau Forum Standaardisatie een sessie verzorgd in een online webinar van het CIO Platform NL over cloud en standaardisatie. De doelgroep van deze bijeenkomst bestond voornamelijk uit contractmanagers en inkopers. Als onderdeel van de bijdrage is het Forum Standaardisatie en de positie ervan binnen de Nederlandse overheid geïntroduceerd en zijn onder andere de lijst open standaarden en het cloudonderzoek 2024 uitgelicht. Specifiek is meegegeven om in inkooptrajecten open standaarden uit te vragen (en hierop te sturen), met voor cloud een focus op dataportabiliteit en cloudinteroperabiliteit, zoals de Haven+ standaard. Daarnaast is het belang van alternatieven en ander productaanbod zoals te vinden op “european-alternatives.eu” benadrukt.
D. API strategie
Om de beleidsdoelen van de overheid te halen is doorontwikkeling van de digitale overheid van groot belang. API's kunnen hierin een rol spelen om informatie eenvoudig en veilig uit te wisselen tussen overheden onderling en tussen overheden en burgers of bedrijven. Gegevensuitwisseling is voor alle bestuurslagen relevant. Een aantal beleidsdoelen waarin API's een rol kunnen spelen zijn:
- Wet Open Overheid (Woo) open data aanbieden
- Regie op gegevens (sector overstijgende uitwisselingen)
- Digitale inclusie (meerdere interfaces)
- Interbestuurlijke datastrategie (IBDS)
- Wet herbruikbaarheid overheidsinformatie (Who, ook voor andere doelen herbruikbaar)
- Wet modernisering elektronisch bestuurlijk verkeer (Wmebv).
Om betrokkenheid bij een betere gegevensuitwisseling te krijgen ten behoeve van interoperabiliteit worden de overheden gevraagd om de Intentieverklaring API Strategie te ondertekenen.
De waterschappen en provincies zijn stappen aan het zetten om de intentieverklaring te ondertekenen. Daarvoor worden de verschillende gremia benaderd. De waterschappen hebben een digitale delta API ontwikkeld.
Geonovum heeft in samenwerking met het Forum Standaardisatie een actieve bijdrage geleverd op de wWaterinfodag van Informatiehuis Water van 27 maart 2025. Er is toegelicht wat het ondertekenen van de intentieverklaring inhoudt: nieuwe API’s voldoen aan de structuur die voor overheden relevant is. Het was een goed bezochte bijeenkomst die voor veel verduidelijking heeft gezorgd.
De digitale delta API is de aanleiding om de gebruikers van deze API mee te nemen in de doelstellingen van de Intentieverklaring API Strategie. Na een inhoudelijke controle van de digitale delta API wordt aan het directeurenoverleg van het Informatiehuis water gevraagd om op GOVtechday 12 juni 2025 de verklaring te tekenen. Er zijn al enkele gesprekken gevoerd met het CBS om ook te conformeren aan de intentieverklaring door een ondertekening.
E. Oproep Forumleden: hulp nodig voor de enquête Monitor Open Standaarden
Zoals besproken in de vergadering van 2 oktober 2024, voert ICTU in opdracht van het Forum Standaardisatie dit jaar een enquête uit. FS-20241002.4B-Onderzoeksvoorstel-2025.pdf
Het loopt nog geen storm met de invulling hiervan. Hierbij de oproep om hier medewerking aan te geven door de enquête door te sturen. Als het goed is, bent u hiervoor al benaderd door Désirée Castillo Gosker.
F. Update ronde langs de provincies met Anton Grootendorst
De ronde langs alle provincies is in volle gang en heeft vooral ten doel om de bekendheid met het werk van Forum Standaardisatie te verhogen en om in gesprek te gaan over de knelpunten in de praktijk. In september 2024 provincie Overijssel, januari 2025, Drenthe, februari 22025; april 2025: Limburg, Noord Brabant, Zuid Holland en uitvoeringsorganisatie B12.
G. 2de bijeenkomst beheerders open standaarden & BOMOS
Op 5 maart 2025 organiseerde Forum Standaardisatie in samenwerking met Logius, HAN Hogeschool en Geonovum de 2de bijeenkomst voor beheerders van open standaarden & BOMOS. De bijeenkomst vond plaats in Beeld en Geluid, Hilversum en ging vooraf aan de jaarlijkse bijeenkomst van het Platform Linked Open Data.
H. Save the dates
- 14 oktober dag van de interoperabiliteit; 3de bijeenkomst BOMOS
- 19 juni Hannah Arendt Podium met Maxim Februari over digitale afhankelijkheid
6. Voortgang en communicatie
A. Kennislunch Leer en Ontwikkelcampus (LOC)
Op 11 maart heeft forumlid Michiel Steltman een kennislunch gehouden over “Lawine van verandering in de digitale wereld”, georganiseerd door ODI en Rijks I-Trainee van Bureau Forum Standaardisatie.
Er komt een lawine van verandering in de digitale wereld. Moeten we wegrennen of ons schrap zetten; wat is wijsheid? Volgens Michiel Steltman moet dat gaan over het vergroten van integrale IT-weerbaarheid. En dat begint met het durven doorbreken van IT-paradigma’s die hardnekkig ingebakken zitten en onze IT-strategieën bepalen. Tijdens deze lunch waren 40 personen fysiek aanwezig en 20 online, van collega’s in management tot administratie.
B. Mogelijke onderwerpen en presentaties voor volgende overleggen
Gebruikelijk geven gastsprekers en/ of Forumleden elke vergadering een presentatie. In de loop der tijd zijn meerdere onderwerpen opgetekend en geplaatst op de voorraadlijst. Hierbij vindt u een overzicht van mogelijke onderwerpen die in een presentatie kunnen worden toegelicht en nadien besproken:
- NEN: hoe komen we tot een norm/ standaard
- SKOS en linked data: semantiek en begrippen
- FAIR Data-principes
- EML3
- Standaarden en hun beheerorganisaties, en financiering van beheer van open standaarden (Forum Standaardisatie)
- VWS, aanpak open standaarden t.b.v. verder brengen adoptiepercentage
- Standaarden en hun beheerorganisaties (Forum Standaardisatie)
- ENSIA
- RINIS en open standaarden
- Betaalvereniging: standaardisatieradar
- AI, logaritmen en gelijke behandeling
- Self-sovereign Identity
- Peppol
- eDelivery
- …
C. Overzicht columns en podcasts Larissa Zegveld in iBestuur
iBestuur online publiceert regelmatig columns van Larissa Zegveld als algemeen directeur van Kennisnet en als voorzitter van het Forum Standaardisatie. Hieronder ziet u een overzicht van haar columns sinds haar aantreden als voorzitter (incl. podcastserie 'Over informatie gesproken', i.h.b. ‘Deel 3: De veranderopgave’ met gespreksleiding van Larissa Zegveld).