Een landelijke voorziening van gemeentelijke datasets voor waterbeheer

Het is een kerntaak van iedere gemeente, stedelijk waterbeheer. Het houdt onze maatschappij gezond, leefbaar en veilig. Maar gemeenten hebben van oudsher uitgebreide versnipperde bestanden opgebouwd, vol objectkenmerken, conditiebepalingen en meet en regelgegevens. De interoperabiliteit van die gegevens is meestal gebrekkig. En de datasilo’s zijn vaak nauw verbonden met specifieke applicaties. Een goede reden voor het ontwikkelen van een Gegevenswoordenboek Stedelijk Water.

Wat is het?

Het GWSW is een op Linked Data gebaseerde (en semantisch rijke) ontologie, datastructuur en uitwisselmethodiek. Het vormt de basis voor een betere beschikbaarheid, bruikbaarheid en kwaliteit van de datasets voor het stedelijk waterbeheer. GWSW-datasets kunnen gebruikt worden voor administratieve systemen, product-catalogi, (contract)eisenbibliotheken en beheermethodieken.

Met het GWSW ontstaat een ‘digitale tweeling’ van het fysieke systeem, zodat de gehele levenscyclus van idee via ontwerp, realisatie en beheer tot sloop (en hergebruik) digitaal gefaciliteerd kan worden.

GWSW gebruiken

De ontwikkeling en invoering van het GWSW is een proces van lange adem. Vanaf 2015 komen er al toepassingsgerichte modules beschikbaar voor geo-informatie (ligging en kenmerken), hydraulisch modelleren en beheren (aanleggen, reinigen, inspecteren, vervangen, renoveren en repareren). Daar gaat nu data over gemalen, persleidingen, meldingen, meten en monitoren bij komen

De belangrijkste leveranciers van beheersoftware hebben inmiddels import- en exportfuncties voor GWSW-datasets ingebouwd, waardoor de gemeenten hun beheergegevens kunnen omzetten naar GWSW-conforme datasets, die kunnen valideren, en vervolgens in de cloud kunnen plaatsen. Zo’n 50 gemeenten hebben dit medio 2018 gedaan en het aantal groeit snel. Zo ontstaat een landelijke datavoorziening met gemeentelijke datasets. Nu is dit nog een kopie van de native datasets, maar in de toekomst blijft de data bij de bron in de cloud

De werking

Stichting RIONED ontwikkelt en onderhoudt de GWSW-ontologie. Aan die datastructuur wordt veel aandacht besteed, de basis daarvoor wordt gevormd door normen (bijv. EN13508-2 voor rioolinspectie), eisen, specificaties en de kennis van experts in diverse werkgroepen.

Het GWSW-OroX-protocol op basis van RDF, RDFS, OWL-2 en SKOS definieert een serie vaste relaties (‘predicates’) die niet alleen de concepten in het GWSW maar ook de gemeentelijke datasets beschrijven. Die relaties zijn specifiek genoeg om processen (activiteiten met in- en uitvoer), decompositie, soortenboom, geometrie en topologie te beschrijven.

De GWSW Server, vooralsnog in proefopstelling bij Stichting RIONED, faciliteert de upload van gemeentelijke datasets en de basistoepassingen. Belangrijke voorbeelden daarvan zijn de geografische publicaties conform het WFS-protocol (GML) en de basiskwaliteitsmeting van de gegevens.

De datasets op de GWSW Server zijn via een SPARQL-endpoint eenvoudig te combineren met andere Linked Data binnen het semantisch web. Recent zijn geslaagde proefnemingen gedaan in samenwerking met Kadaster en gepubliceerd via PDOK (www.pdok.nl).